Gustave Courbet'nin Gerçekçi Resimleri

Fransa’nın İsviçre sınırı yakınındaki küçük bir kasabanın zengin bir ailesinden gelen ve hukuk öğrenimini bırakarak resim derslerine devam eden Gustave Courbet’de (1819-1877) sanat günlük yaşamın içinde sosyal gerçekliğin gösterildiği, alışılmadık ve rahatsız edici bir araca dönüşür. Figürlü resimlerindeki ideal vücut ölçülerinde olmayan, doğal davranışlarıyla iri yarı ve basit kişiler tepki toplar. Seyredene hoş duygular vermeyen gerçekçi konuları ve figürleriyle toplumsal eleştiri kavramını resme taşır. Özellikle Klasik ve Romantik anlayışı reddedişinin ve Realizmin simgesi olan; idealize edilmemiş yırtık giysili köylüleri tasvir ettiği ‘Taş Kırıcılar’ ile keder ve yas gibi gerçek deneyimlerin hiç abartmadan canlandırıldığı, sanatçının aile çevresinden kişilerden oluşan kalabalık figürlü ve büyük boyutlu ‘Ornans’da Gömme Töreni’ tepkiyle karşılanır. Eski denenmiş yöntemler yerine yeni arayışlar içinde olan Realizm'in kurucularından Courbet, ölümün herkesin başına geleceğini vurguladığı ve kuralları yıkan ‘Ornans’da Gömme Töreni’nin Romantizm'in mezarı olduğunu da belirtir...

1853 Salonu’nda sergilenen ve mitolojik bir sahne olmayan ‘Yıkananlar’ı III. Napolyon tarafından aşağılanır. Kadınları klasik tarzın ve mitolojik bir konunun dışında doğal ve gerçekçi tasvir etmesi tepki alsa da sanatçının tanınmasına da katkısı olur. Arka planda manzaranın yer aldığı, 1854 tarihli Karşılaşma - Günaydın Mösyö Courbet'de kendisini resmeder. Sırtındaki katlanabilir şövalesi ve boya, tuval, palet, yağ, terebentin ve bezler ile doğada çalışmaya giden ressamın, yanındaki muhtemelen hizmetkarıyla ve köpeğiyle dolaşan bir dostuyla karşılaşma anı yüz ifadeleri ve el hareketleriyle verilir. Ön planda ellerinde şapkalarını tutan üç insan ve bir köpek figürü anıtsal görünümdedir. 

1855 yılındaki 'Evrensel Sergi' için Delacroix’dan 35, Ingres’den 40 resim seçilirken Courbet’nin sekiz haftada tamamladığı, her figürü ayrı bir anlama sahip en gizemli ve alegorik kompozisyonu olan ‘Ressam’ın Atölyesi’ adlı resmi jüri tarafından elenir. O da protesto etmek için -devrimci zekâsının ve çalışkanlığının görüldüğü- kabul edilmeyen ile birlikte 40 tuvalini sergi sarayının karşısında ‘Realizm Pavyonu’ adını verdiği yerde sergiler. Amacını ortaya koyan ve savunan bir bildiri hazırlar. Eleştirmenler karşısında başarı kazandığı bu olay “Ne Romantiklerin ne İdealistlerin peşinden gidiyorum. Tek hocam doğadır.” diyen Courbet’yi ön plâna çıkarır.  Paris Komünü'ne de katılan sanatçı siyasi düşünceleri yüzünden ayrıca Vendome sütununun yıkılmasından sorumlu tutularak hapse atılır. Zamanının avangard sanatçılarından biri olan Courbet sığındığı İsviçre’de hayata veda eder.

1848 Devrimi sonrası Fransız Realist Okulu'nun temsilcisi Courbet'in resimlerinde güçlü fırça vuruşları, farklı konuların sade anlatımı, açık koyu karşıtlığı, ışığın etkileri, parlak, canlı, açık, inandırıcı renkler ve lekeler dikkat çeker. Figüratif, manzara, natürmort, günlük hayat konularındaki resimlerini atölyesinde yapmış olmasına rağmen açık havada çalışan Empresyonistler için öncüdür. Çünkü öğrencilerine "Gördüğünüzü, hissettiğinizi ve istediğinizi resmedin" der. Ayrıca "Ben hiç melek görmedim. Gösterin çizeyim." sözü de ona aittir. Deniz manzaralarında ışığın, sis, rüzgâr, dalga gibi doğal olayların neden olduğu değişimleri aktarır. Leke ve gölge açısından Delacroix'a yakındır ama ışığı romantik değildir. Nü’ler ve özellikle kendi portreleri üzerinde çalışan, siyasal yönden aktif ve bohem bir hayat süren sanatçının ifadeci bir yanı da vardır. Paris’te tanıştığı şair Charles Baudelaire’in bir portresini yapar ve ‘Ressamın Atölyesi’ resminde ona da yer verir. Baudelaire Courbet’de güçlü bir işçilik ve yetenekli bir irade gözlemler.

Nalan Yılmaz, 19. Yüzyıl Fransız Realist Ressamları, 8 Nisan 2015, Lebriz Sanal Dergi

 *****Bu sayfadaki yazının tüm hakları yazara aittir. Sadece kaynak gösterilerek, yazar adı ve orijinal sayfanın aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir ve paylaşılabilir. Nalan Yılmaz adıyla tüm yazılar 'Creative Commons Attribution Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License' altında tescillidir.