Masallar ve Kağıttan Heykeller

Kitap resimleme uygulamalarına ilk olarak Çin’de ve Orta Asya’da rastlanır. Daha sonra Mısır Ölüler Kitabı, Bizans Elyazmaları, İran ve Osmanlı minyatürleri, Avrupa’nın taşbaskıları, 19. yüzyıl gravürleri yanı sıra 20. yüzyılda sanatçıların resimlediği bilinir. Kağıt kesme ve katlama sanatı da (origami) yine Çin’de 6. yüzyılda ortaya çıkar ve 10. yüzyıla kadar önemli bir el sanatı tarzı olur. Şablonlar, desenler ve tebrik kartı için kullanılan bu teknik 15. yüzyılda Almanya ve İsviçre’de yaygınlık kazanır. Avrupa’da burjuvanın bir eğlencesiyken, bugün halk sanatı olarak kabul edilir. Kağıt kesme (Kirigami) teknikleri sanatçılara göre çeşitlilik gösterir. Gelişen teknolojiyle metinlere ve bilgilere ulaşım gittikçe kolaylaşırken çağdaş sanatçılar kitapları geleneksel algının dışına çıkarır. Yüzyıllardır dünyayı inceleyip yorumlayan fikirleri kelimelerle sunan kitapların fonksiyonları, yapıları ve biçimleri arasındaki etkileşimleri keşfederler. Kitap böylece sanatçılar için hala önemli bir tutku nesnesi olmaya ve güncel sanat içinde yer almaya devam eder.

Peri masallarını, doğayı ve kuşları gözlemlemeyi seven 37 yaşındaki İngiliz sanatçı ve sanat yönetmeni Su Blackwell'in kitap sayfalarından oluşturduğu üç boyutlu ve ayrıntılı tasarımları enstalasyona ve belgeye dönüşür. Ahşap kutular içinde düzenlediği; yazı ve görsel sanat birlikteliğini temsil eden kâğıttan heykeller metinsel anlatıdan ilham alıp fiziksel olarak canlandırırken başka bir anlama da ulaşır.

Sanat & Tasarım ve Tekstil üzerine eğitim gören, Su Blackwell Londra’da yaşıyor. Sanat okullarında mücevher, iletişim ve grafik tasarım dersleri veren, karma sergilere katılıp, kişisel sergiler açan, ticari projelere, dergi kapaklarına ve Londra’daki Gül Tiyatrosu’nun ‘Karlar Kraliçesi’ adlı oyununda set tasarımına ve Thames & Hudson yayınevinin Ekim’de yayınlayacağı ‘Masal Prensesi’ adlı kitabında illüstrasyonlara imza atan bir sanatçı. Çocuklar için güzel bir koleksiyon kitabı olabilecek ‘Masal Prensesi’nin içindeki Uyuyan Güzel, Kurbağa Prens, Rapunzel, Külkedisi, Pamuk Prenses, Prenses ve Bezelye gibi çok bilinen masalların karakterlerini ve yaşadıkları krallıkları yansıtan kâğıt yapıların ilgi göreceği kesin.

Sanatçının çocukluğu evlerine yakın ormanda oynayarak geçer, ağaçlar ve kuşlar arkadaşları olur. Babasını kaybedince hayat ölüm gibi kavramlar üzerine düşünür. Önceleri kumaş ve eski ev eşyalarını kullanırken, Tayland gezisi sırasında ikinci el kitapçıdan aldığı kitaptaki kalemle işaretlenmiş bölümlerden esinlenir. Güney Doğu Asya’nın manevi ritüelleriyle ilişkili olduğu için kâğıtla çalışmaya, kitaplara ve masallara yönelir. İletişim için önemli olan kâğıt yaşanılan dünyanın güvenilmezliğini, yıkıcılığını, hayallerin kırılganlığını vurgular. Tekstil dersleri sayesinde kendisine uygun dokuları ve malzemeleri bulan Blackwell kâğıt ve kumaş tekniğiyle ilk heykellerini 2003 yılında meydana getirir. Eski kitaplardan resimler kesip bir ahşap kutu içine yerleştirir. Bu da çalışmaya bir kukla gösterisi ya da resim görünümü verir. Bir cam kutu veya kubbe içinde ise kar küresini çağrıştırır. Kâğıdın mütevazı ve kısa ömürlü niteliklerini göstermek için merak ve hüzün duygularını kullanır. Kesilmiş çizimler ve yazılı karakterler genellikle ormanda ağaçlar arasındaki genç kızlardır. Renk seçiminde ve tasvirlerde dingin bir melankoli gözlenir. Kitap Sanatı olarak da adlandırılan bu hassas heykeller benzersiz ve çağdaş bir görünüme sahip. Açık bir kitap yüzeyi üzerindeki romantik minyatür kurulumlar harika manzaralarıyla ve efsunlu sahneleriyle bir masalın içine çağırır.

Önce üzerinde çalışacağı kitabı bir iki kez okuyup; sonra kesip detayları ekleyen ve yapıştıran sanatçı küçük ölçekli çalışma karmaşık olduğu için sürecin yavaş ilerlediğini ama detayların hepsini bir araya getiren sihirli bir unsura dönüştüğünü ifade eder. İlk kitap çalışması Graham Greene’nin romanı ‘Sessiz Amerikalı’da sayfadan yükselen üzerleri yazılı güveler kanat çırparken bu kaçışla düşünceler de taşırlar. ‘Sen Uyurken’ (2004) adlı enstalasyonunda asılı duran bir elbisenin eteğinden kumaşı delik deşik edip uçuşan kelebek bulutunun başka bir versiyonu 2008 tarihlidir. Kelebek Uzak Doğu’da gençliği, Eski Yunan’da ruhun beden üzerindeki etkilerini ifade eder. Geçicilik, değişiklik, hafiflik, zariflik, özgürlük, neşe, canlılık gibi simgeleri de olan kelebekler ve dantel gibi işlenmiş elbise tavandan şeffaf iplerle sarkar. Bu sanki boşlukta duruyormuş izlenimi uyandırır. ‘Umut’ (2009) adını verdiği kitap heykelde de yine havada uçan kelebek kümesiyle karşılaşılır. Kitap içinden çıkan kelebeklerin bazılarının kanatları yazılı bir kısmı ise renklidir. Gizli Bahçe’de büyülü bir bahçe ve diğer dünya arasında bir kapıya odaklanması ve doğanın güvenli ortamıyla yetişkinin ayrı durma ve tehlike kaygılarını bir arada kullanması dikkat çeker.

Londra’daki stüdyosunda çalışmalarını sürdüren ve Long & Ryle Galeri’nin sanatçılarından olan Blackwell’in dioramaları içeriden aydınlatmaya sahip. Ancak bu ışık narin üç boyutlu modellemelere zarar verebileceği için özel bir bakıma da ihtiyaç olduğu kesin.

Nalan Yılmaz, Kitap Heykeller, 24 Temmuz 2012, Lebriz Sanal Dergi

*****Bu sayfadaki yazının tüm hakları yazara aittir. Sadece kaynak gösterilerek, yazar adı ve orijinal sayfanın aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir ve paylaşılabilir. Nalan Yılmaz adıyla tüm yazılar 'Creative Commons Attribution Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License' altında tescillidir. 2008-2018