Ekfrasis en basit tanımıyla bir
görsel sanat çalışmasının yazılı veya sözel anlatımıdır. Görseli açıklamanın ve
Batı sanatıyla ilgili yazmanın özel ve en eski örneği olan ve ek ile phrasis kelimelerinden türeyen sözcük Yunanca kökenlidir. Görüntü
ve yazın arasında bağ kuran ekfrasis detaylı ve derinlemesine anlatmak anlamına
da gelir. Amaç tanımlanan görünüşü okuyucunun karşısındaymış gibi
algılatmaktır. Antik dönemde herhangi bir şeyi açıklamak olarak da kullanılır. Bazen
söz edilen şey hayalidir; yazarın hayal gücü ve yazma yeteneğiyle var olur. Okuyucu
veya dinleyici için konunun gerçek ya da uydurma olmasının önemi yoktur. Genellikle
metinler sanat tarihsel ifadeler gibi olmak zorunda değildir. Retorik derslerinde
öğrencilerin düşünme ve yazma alışkanlıkları oluşturması içindir. Retorikçiler
zamanla resim, heykel ve mimari gibi konuları daha çok tercih ederler.
Antik dönemde Yunanlı filozoflar Sokrates,
Platon, Aristoteles ekfrasisi gerçek dünyadaki bir nesnenin sanat yapıtıyla
ifade edilmesi olarak ele alırlar. Sokrates Phaidros ile söyleşisinde yazı
yazmayı resim yapmaya benzetir. "Ressamın
yapıtı gerçeğin kendisi gibi gözlerimizin önünde durur ama onu sorgularsan, derin
sessizliğini korur. Yazılı kelimeler için de böyledir aslında. Akıllılarmış
gibi seninle konuşurlar ama anlattıkları hakkında daha fazla bir şeyler
öğrenmek için soru yöneltirsen söylediklerini sonsuza kadar yinelerler."
Ressam şekil ve renklerle bir nesneyi taklit ediyorsa, o nesneye ad verilerek
de ses, hece ve kelimelerle özleri taklit edilir. Şiir ve resim birbirini
tamamlar. Platon’a göre ressam ağaç resmi yaptığında bu varlık bakımından
üçüncü sıradadır ve o yüzden değersizdir. İlk sırada zihinde kavranabilen idea
vardır, daha sonra onun kopyası ve görünüşler dünyasına ait olan ağaç yani
nesne ve son olarak da onun da kopyası resimdeki ağaçtır. Resim görünenin yansımasıdır.
Bu da taklit yani mimesis’ten başka
bir şey değildir. Platon için gençlerin yetiştirilmesinde araç olan sanat
eldekinin biçimlenmesidir.