Banksy'nin Kasvetli Parkı: Dismaland

Esrarengiz ve bilinmeyen İngiliz graffiti sanatçısı, siyasi aktivist, yönetmen ve ressam Banksy'nin 2009 yılından sonra İngiltere'deki ilk sergisi 22 Ağustos'ta ziyarete açılıyor. Bristol'da Weston-super-Mare'in 2.5 dönümlük terk edilmiş sahilinde* aylardır gizli bir şekilde hazırlanan ve "küçük çocuklar için uygun olmayan aile eğlence parkı" olarak düzenlenen anti-ütopik tema parkı Dismaland'de** Banksy'nin 10 heykeli ve graffitisi yer alıyor. Ayrıca Damien Hirst, Bill Barminski, Caitlin Kiraz, Polly Morgan, Josh Keyes, Mike Ross, David Shrigley, Bast ve Espo dahil dünyanın pek çok yerinden 58 sanatçının da olağandışı ve rahatsız edici çalışmaları görülüyor. Katılan sanatçıların çoğu Banksy ile hiç karşılaşmamış olsa da bu serginin parçası olmaktan memnun. Kendine özgü toplumsal ve siyasi eleştirileriyle şaşırtmayı seven Banksy, sanat alanlarının dışında gerçekleştiği için pop up nitelikteki gösteride yine ziyaretçileri sarsıp düşündürecek. İzleyicinin de katılımıyla interaktif sanat eserlerinin, rastgele canlı performansların ve kazanması imkansız oyunların da içinde olduğu bu büyük projede eğlence ve anarşizm birlikteliği dikkat çekiyor.

Gerçeküstü gibi görünen ama gerçeği tüm çarpıklığıyla simgesel biçimde ortaya  koyan kaotik ve distopik park "çağdaş sanatın en güzel koleksiyonunun bulunduğu üç büyük galeriden oluşan" Galeriler; "el yapımı minyatür" Köy Modeli; "masalın içine girerek gerçek bir prenses olmanın nasıl bir duygu olduğunun görüldüğü" Cinderella Kalesi; "gerilla sanatı galerisi, otobüs monte müzesi, kütüphane, danışma bürosu, reklam panoları kesme atölyeleri bulunan" Gerilla Adası; Mini Golf, Punch ve Julie, Kuklalar, "kitapların yakıldığı ateşin çevresinde ısınılan" Jeffrey Archer Memorial Fire Pit; "başların arkasını çizen" Portre Sanatçısı, Piknik Alanı, "gece ve gündüz 24 kısa filmin gösterildiği yük vagonuna yerleştirilmiş dış ekranlı" Sinema; "gotik heykel parkının olduğu" Sirk Çadırı; eğlence, "post-endüstriyel montaj sanatının üstün bir örneği olan" Big Rig Jig vb. 18 bölümden oluşuyor. Dismaland'de tüketim ve şirket yanı sıra sonu mutlu biten hikayelerin trajik karşıtlığı da vurgulanıyor.

Duvarlarla çevrili parkın girişinde baskıcı ve zorlu bir güvenlikten geçiliyor. Kapıda ve içeride başında mickey mouse kulakları olan asık suratlı ve ilgisiz görevliler bulunuyor. Cinderella balkabağı arabasıyla kaza geçiriyor ve paparazziler o anın fotoğrafını çekiyorlar. Azrail çarpışan arabada eğleniyor. Bankta oturan kadına martılar saldırıyor. Gökkuşağı renkli devasa plastik rüzgar gülü yükseliyor. Petrolde yüzen plastik ördekler oltanın ucundaki kancayla bir türlü yakalanamıyor. Eski, iç karartıcı ve korkutucu bir şatonun önündeki gölette çarpıtılmış bir yüze ve vücuda sahip deniz kızı heykeli duruyor. Banksy'nin Akdeniz'inde  ilerleyen bir sandalda onlarca hüzünlü göçmen yer alırken suyun yüzeyinde boğulanlar görülüyor... Banksy'nin melankolik parkı eğlence parklarına alaycı yaklaşım içinde olmakla birlikte insanların duydukları, tanık oldukları, görmezden geldikleri olumsuz ve kötü olayları bir kez daha hatırlatıyor. Özellikle şiddete, kapitalist düzene, medyaya, devletlerin politikalarına da ironik ve çarpıcı bir eleştiri getirerek toplumsal bir duyarlılık  oluşturuyor. Günümüzün düzenine ve sisteme muhalif ve karşıt tutumunu sürdürüyor.

Disneyland'ın kabus uyarlaması gibi görünen Dismaland ile ilgili fotoğrafların bir kısmını gösterdiğim  Paris, Hong Kong, Los Angeles ve Orlando'daki Disneylandlara giden 8 ve 10 yaşlarındaki yeğenlerim "Niye böyle bir şey yapmış ki?" dediler. Disney-Pixar, Dreamworks filmlerini izleyen, eğlence tutkunu ve hayal gücü geniş çocuklar tema parklarda iyi vakit geçiriyorlar. Tüketime yönelik bu tür aktiviteleri sorgulama gibi bir durumları yok henüz. Kaldı ki  kardeşimin belirttiğine göre yetişkinlerin hatta yaşlı çiftlerin bile bu parklarda sadece kendileri için bilet kuyruğuna girdikleri düşünülürse.

Banksy yine çok konuşulacak bu sergisinin "Bir sanat festivali, eğlence ve başlangıç seviyesi anarşizm. Alton Towers’da olmayı tercih edecek yüzde 99 için bir sanat gösterisi" olduğunu belirtti. Cuma geceleri çeşitli aktivitelerin de olacağı sıradışı gösteri 27 Eylül'e kadar sürecek ve ziyaretçilere son derece farklı bir sanatsal deneyim yaşatacak. Banksy'nin 2009 yılında Bristol'daki gösterisini 12 hafta boyunca 300 binden fazla ziyaretçi izlemişti. Bu serginin de ziyaretçi sayısının oldukça yüksek olması bekleniyor.

Dismaland broşüründen: Sıradan, ruhsuz bir aile gezisine farklı bir alternatif mi arıyorsunuz? Ya da daha ucuz başka bir yer? Öyleyse burası tam da size göre: gerçeklerden kaçma eyleminden kaçabileceğiniz kaotik yeni bir dünya! Hamburgerci yerine bir müzemiz var. Hediyelik eşya dükkanı yerine kütüphanemiz var. Pekala, hediyelik eşya dükkanımız da var.  Bütün ailenizi yanınızda getirin ve bizim boş zamanımızda yaptığımız anti-eğlence parkının tadını çıkarın! Bu tema parkının en büyük teması: Tema parkları daha büyük temalara sahip olmalı! Bu etkinlik yetişkinlere yönelik temalar, rahatsız edici görüntüler, aşırı flaşlı aydınlatma, duman efektleri ve küfür içerir. Bu nesnelerin getirilmesi kesinlikle yasaktır: bıçaklar, sprey boyalar, uyuşturucular ve Walt Disney avukatları!"

* Banksy'nin çocukken çok sevdiği yer
** Dismaland İngilizce dismal yani kasvetli sözcüğünden ve Disneyland'den yola çıkarak türetilmiş.

Banksy ile ilgili diğer yazım: Duvar Gerillası Banksy

*****Bu sayfalardaki yazıların tüm hakları yazara aittir. Sadece kaynak gösterilerek, yazar adı ve orijinal sayfanın aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir ve paylaşılabilir. Nalan Yılmaz adıyla tüm yazılar 'Creative Commons Attribution Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License' altında tescillidir.